EFELER GEZİLECEK YERLER

Efeler Gezilecek Yerler yazımızda Türkiye’nin Ege Bölgesinde yer alan Aydın iline bağlı Efeler ilçesinde gezilecek yerler ve rotasını aktaracağız. Yazımıza başlamadan önce Efeler ilçesiyle ilgili birkaç genel bilgileri sizlere aktaralım.

Efeler’in tarihi geçmişi M.Ö 4500 yıllarına kadar uzanmaktadır. İlçenin en eski izleri Mimar Sinan Mahallesinin sınırları içinde bulunan Deştepe Höyüğün de bulunmaktadır. İlçenin en eski ikinci yerleşim yeri ise aşağıda bahsettiğimiz Tralleis Antik Kentidir. Kent bugüne kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.

Efeler Gezilecek Yerler ve Rotası aşağıda yer almaktadır.

MÜZELER

1.Efeler Gezilecek Yerler de İlk Rotamız; Aydın Arkeoloji Müzesi

İlk olarak Aydın yöresinde toplanan eserler kentin Halkevinde depolanarak koruma altına alınmıştır. Toplanan bu eserler 1950 yılında Hazine Müsteşarlığına devredilmiştir. İlk müzede 16 Şubat 1959 yılında büro olarak kurulmuş, 17 Şubat 1969 yılında da müdürlük statüsü kazanmıştır.

23 Nisan 1973 yılında yeni binasına taşınan müze uzun süre faaliyet göstermiştir. Ancak zamanla arkeolojik kazılardan elde edilen eserlerin sayısı artmış ve binada yetersiz gelmeye başlamıştır. Böylelikle 17 Ağustos 2012 yılında Efeler ilçesinin Ilıca Mahallesine günümüzde ki müze inşa edilmiştir. Toplam 15.769 metrekare alan üzerine kurulan müze bodrum üstüne iki kattan meydana gelmektedir.

Türkiye’nin en büyük on müzesinden biri olan Aydın Müzesi’nde 11.000 civarında arkeolojik, 4.000 civarında etnografik eser ve 45.000 nümismatik koleksiyonu bulunmaktadır. Ayrıca yaklaşık 3.000’de makale bulunmaktadır.

2.Tales Matematik Müzesi

Türkiye’nin ilk ve tek matematik müzesi olan Tales Matematik Müzesi Aydın’ın Efeler ilçesinde yer almaktadır. Müzede ilköğretim üçüncü sınıftan itibaren tüm yaş grubuna hitap etmektedir. Müzede ilköğretim müfredatından üst düzey matematiğe kadar her seviyeye uygun istasyonlar yer almaktadır. Burada öğrenciler, uzman eğitmenler eşliğinde matematiğe dokunabilmekte ve matematiği soyuttan somuta taşıyabilmektedir.

KÜLTÜREL YAPILAR

3.Milli Aydın Bankası Kültür Merkezi

Milli Aydın Bankası, Osmanlı imparatorluğu döneminde Aydın ve çevresindeki incir üreticilerini desteklemek amacıyla kurulmuştur. Banka, Osmanlı’nın Osmanlı Bankası ve Ziraat Bankası’ndan sonra kurulan üçüncü bankasıdır.

Milli Eğitim bankası resmi olarak 1913 yılında kurulmuş fakat faaliyetlerine 27 Mart 1914 yılında başlamıştır. 1987 yılında ismi Tarişbank olarak değişen bankanın faaliyetleri 2002 yılında tamamen sona ermiştir. Yapılan restorasyon çalışmasıyla da tarihi yapı kültür merkezine dönüşmüştür.

4.İl Halk Kütüphanesi

1930 yılında Macar ustalar tarafından inşa edilen bina iki kattan meydana gelmektedir. Üst katında, ortada üç adet uzun pencere onların yanında da ikişer adet pencere bulunmaktadır. Yan cephesinde yuvarlak apsis benzeri bir mekân ile tek katlı bir bölüm yer almaktadır.

DİNİ YAPILAR

5.Üveys Paşa Camii

Cami 1568 yılında Kadı Muhiddin Efendi’nin oğlu Mısır Beylerbeyi Üveys Paşa tarafından yaptırılmıştır. Üveys Paşa Cami Aydın merkezde günümüze ulaşan en eski Osmanlı Dönemi Camisidir.

Cami avlu içerisinde olup kare planlı ve tek kubbelidir. Yüksek kasnak üzerine oturan kubbesi kiremit kaplıdır. Dört sütunlu son cemaat yeri kirpi saçaklıklı üç kubbecik ile örtülmüştür. Mihrap ve minberi oldukça sadedir.

Cami 1899 depreminde yıkılmış ve sonrasında yeniden yapılmıştır. Yunan işgali sırasında da yakılan cami 1947-1948 yıllarında onarılarak günümüzde ki şeklini almıştır.

6.Hasan Çelebi Camii (Eski-Yeni Camii)

Hasan Efendi Mahallesi Batı Gazi Bulvarı üzerinde konumlanan caminin 16. yüzyılda Kadı Muhiddin Efendi’nin diğer oğlu Hasan Çelebi tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir. Yapı halk arasında Eski-Yeni Camii olarak da bilinmektedir.

Cami avlu içerisinde kare planlı tek kubbeli bir harim ile kuzeyindeki üç bölümlü son cemaat yeri, şadırvan ve kuzeybatı köşesindeki minareden oluşmaktadır. Yapımında taş, tuğla, mermer malzeme kullanılmıştır. Cami şadırvan ile birlikte 1950 yılında onarım görmüştür.

7.Ramazan Paşa Camii

Aydın Çarşının içerisinde Ramazan Paşa Mahallesinde konumlanan cami Üveys Paşa’nın kardeşi Ramazan Paşa tarafından 1595 yılında yaptırılmıştır. Cami 1899 yılındaki depremde tamamen yıkılmış ve sonra Sökeli Halil Paşa tarafından yeniden yaptırılmıştır.

Cami, kare planlı olup, kesme taştan yapılmıştır.  T Kubbe kasnağındaki yer alan yuvarlak pencereler barok kıvrımlarla çevrelenmiştir. Ahşap giriş kapısı, oyma işleri ile bezenmiştir. Caminin içerisine barok üslubu anımsatan on uzun pencere ve su damlacığı şeklindeki küçük pencerelerden ışık girmektedir. Yapıda yer alan alçı kabartmalar, renkli cam işçiliği ve ağaç oymacılığı dikkat çekmektedir. Caminin iç bezemesi tamamen barok üslupta yapılmıştır. Ayrıca Kurtuluş Savaşı sırasında 22 Mayıs 1919 yılında direniş toplantısı bu camide yapılmıştır.

8.Ağaçarası Camii (Kırmızılı Minareli Camii)

Efeler ilçesine bağlı Güzelhisar Mahallesi, Adnan Menderes Bulvarı üzerinde konumlanan cami 1659 yılında Ahmed Şemsi Paşa tarafından yaptırılmıştır.  Minaresinin renginden dolayı halk arasında Kırmızı Minareli Camii ismiyle anılmaktadır. Cami kare planlı tek kubbeli bir harim ile kuzeyindeki üç bölümlü son cemaat yeri ve kuzeybatı köşesindeki minareden oluşmaktadır. Taş ve tuğla kullanarak inşa edilmiş caminin üzeri büyük bir kubbe ile örtülüdür. Cami Yunan işgali sırasında yakılmış ve Cumhuriyetin ilk yıllarında onarılarak günümüzde ki şeklini almıştır. Cami bu onarımdan dolayı orijinalliğinden uzaklaşmıştır.

9.Aydın Merkez Dükkanönü Camii

Cuma Mahallesi Doğu Gazi Bulvarı üzerinde yer alan cami günümüze kadar birçok kez onarımdan geçmiştir. Yapımında taş ve tuğla kullanılan caminin üzeri kiremitlerle kaplı kırma çatı ile örtülüdür. Avlusunda bulunan şadırvan yeni yapılmıştır.  Caminin kuzey cephesindeki son cemaat yeri sonradan iki kata dönüştürülmüştür. Kuzeyine yerleştirilen son cemaat yeri ne yazık ki asli şeklini kaybetmiştir. Son cemaat yerinden basık kemerli bir kapı ile harime ulaşılmaktadır. Harim içte kare planlıdır ve tavanı ahşaptır. İç mekân malzemeleri yenilenmiştir.

10.Süleyman Bey Camii

Cami 1683 yılında, Üveys Paşazade Mehmet Bey’in torunu ve Cezayir Beylerbeyi Mustafa Paşa’nın oğlu Süleyman Bey tarafından yaptırılmıştır.

Avlu içerisinde yer alan caminin yapımında kesme taş kullanılmıştır. Cami kare planlı ve tek kubbelidir. Kubbesi, iki kademeli beden duvarları üzerinde 16 köşeli bir kasnak üzerine oturtulmuştur. Camiyi aydınlatan pencereler duvarlarda ve kasnakta yer almaktadır. Kadınlar bölümüne dışarıdan dar bir merdivenle çıkılmaktadır.  Kubbe içerisindeki bezemeler XVII. yüzyıl üslubuna göre yenilenmiştir. Caminin kesme taştan yapılmış mihrabı sade, mermerden yapılmış minberi ise merdiven altı işlemelidir.

Caminin minaresi ise tek şerefeli gövdesi de çok kenarlıdır. 1899 depreminde yıkılan minarenin, şerefeden yukarı kısımları yenilenmiştir. Bu yenilenmeyle ne yazık ki orijinalliğinden uzaklaşmıştır. Yunan işgali sırasında da tahribata uğrayan minare 1954-1956 yıllarında cami ile birlikte onarılmış ve yeniden orijinal durumuna getirilmeye çalışılmıştır.

11.Hacı Ömer Dede Mescidi (Tekkesi)

Yapı önceden tekke olarak inşa edilmiş sonrasında da mescide çevrilmiştir. Yapımında taş ve tuğla kullanılan mescit kuzeyindeki son cemaat yeri ile güneyindeki kubbeli mekândan meydana gelmektedir. Daha sonraki dönemler de kuzey yönüne daha geniş son cemaat yeri eklenmiştir. Herhangi bir inşa kitabesi olmayan mescit üzerinde ki onarım kitabesine göre Hicri 1322 yılında yenilenmiştir.

12.Dedekuyusu Namazgâhı

Namazgâh, Deştepe ya da Dedekuyu olarak bilinen mevkide konumlanmaktadır. Namazgâhın herhangi bir inşa kitabesi bulunmamaktadır. Ancak mimari özellikleri göz önünde bulundurulduğunda XVIII. yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir.

Yapı, mimari özellikleri bakımından Kemer Namazgâhına benzemektedir. Namazgâh kare planlı olup üzeri ahşap kontrüksiyon ile örtülmüştür. Dört köşede yer alan payelerinin arası ise sonradan kapatılmıştır. Güneydoğu köşesindeki payede mihrap bulunmaktadır.

13.Kemer Namazgâhı

Namazgâh, Efeler ilçesine bağlı Kemer Mahallesinin Kemer Kavşağında yer almaktadır. Namazgâhın batı kısmında yapının sebili, kuyusu ve çeşmesi yer almaktadır. Yapımında taş ve tuğla kullanılan namazgâh kare planlı olup üzeri dört adet payeye oturan ahşap yapı ile örtülmüştür. Yapının çeşmesi ise 1954 yılına aittir.

14.Alihan Oğlu İsmail Türbesi

Veysi Paşa Mahallesi Hasır Pazarı mevkiinde konumlanan türbe kare planlı olup üstü kubbe ile örtülüdür. Türbenin yapımında taş tuğla ve devşirme malzeme kullanılmıştır. Yapının bir kitabesi bulunmadığından kim tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmese de H.793/M.1391 ve H.783/M.1381-82 tarihli mezar taşlarından yapının bu tarihlerden önce inşa edildiği düşünülmektedir.

TARİHİ YAPILAR

15.Tralleis Antik Kenti

Kent merkezine 1 kilometre mesafede yer alan antik kent argoslular ve Tralleis’liler tarafından kurulmuştur. Menderes havzasının verimli toraklarında konumlanan antik kentin geçmişi MÖ VIII. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Kent M.Ö.334 yılında İskender tarafından alındıktan sonra Hellenistik krallıklar arasında sık sık el değiştirmiştir.

Kentten günümüze ulaşan en önemli kalıntı antik çağın eğitim, spor ve kültür açısından önde gelen yapılarından olan gymnasiumadır. Gymnasiuma halk arasında ‘Üç Gözler’ olarak bilinmektedir. Diğer kalıntılar ise arsenal, agora, stadion, surlar, latrina, mezarlar, konutlar, dükkânlar, şapeldir. Bu kalıntıların büyük bir kısmı Roma-Bizans dönemlerine aittir.

16.Nasuh Paşa Külliyesi (Zincirli Han)

Köprülü Mahallesi’nde yer alan ve 1708 yılında Nasuh Paşa tarafından inşa ettirilen külliye, hamam, medrese, mescid-dershane ve handan meydana gelmektedir. Külliyenin yapımında taş, tuğla, devşirme malzemeler kullanılmıştır.

Yapının medresesi avlulu, avlusu dört yönde revaklar ve mekânlarla çevrili plan tipindedir. Kuzeydoğu köşesine mescit-dershanesi bulunmaktadır. Hamamı soyunmalık, ılıklık, sıcaklık ve su deposu bölümlerinden oluşmaktadır. Hanı, iki katlıdır ve halk arasında Zincirli Han ismiyle de bilinmektedir. Han Osmanlı Dönemi’nin şehir içi ve avlulu hanlar grubuna girmektedir.

Restorasyondan geçen han günümüzde otel-restoran-cafe olarak hizmet vermektedir.

17.Cihanoğlu Külliyesi

Külliye, Köprülü Mahallesi, Çankaya Caddesi’nde konumlanmaktadır.  Külliye camii, medrese, sebil ve çeşmeden meydana gelmektedir. Yapıların inşasında taş ve tuğla malzemeler kullanılmıştır.

Külliyenin bir parçası olan cami kare planlı ve tek kubbeli olup 1756 yılında Cihanoğulları’ndan Abdülaziz Efendi tarafından inşa ettirilmiştir. Şadırvanı avlusunda yer almakta olup ongen planlıdır. Medresesi U planlıdır.  Medresenin XIII. yüzyılın ikinci yarısında camiden sonra yapıldığı düşünülmektedir. Çeşme ve sebil ise Cihanoğlu Camii’nin güney yönünde, terasa bitişik vaziyettedir. Çeşme üzerinde ki kitabeye göre 1782 yılında Cihanzade Abdülaziz Efendi tarafından yapılmıştır.  Sebilde ise herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. Ancak vakfiyesinde Abdülaziz Efendi’nin ikinci eşi Ümmühan Hatun tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir.

18.Tahir Paşa Konağı

Topyatağı mevkiinde, Jandarma Taburu’nun sınırları içinde yer alan konak dikdörtgen planlı olup bodrum üzerine iki kattan maydana gelmektedir. Yapımında taş ve tuğla kullanılan konağın mimari ve süslemelerine bakıldığında XIX. yüzyıl sonuna doğru yapıldığı düşünülmektedir.

19.Efeler Gezilecek Yerler Hükümet Konağı

Yapı Veysi Paşa Mahallesi Hükümet Bulvarı’n da konumlanmaktadır. Yapı kuzey-güney yönlerinde eğimli bir alan üzerine taş ve tuğla malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. Üzeri kiremitlerle kaplı kırma çatı ile örtülü olan yapı ne yazık ki 1927 yılında çıkan yangında kullanılamayacak hale gelmiş 1928-1932 yılları arasında da eski temelleri üzerine üç katlı olarak yeniden inşa edilmiştir. Günümüzde olan dördüncü kat ise yapıya 1950 yıllarında eklenmiştir.

20.Ekrem Çiftçi Evi

Veysipaşa Mahallesi, 1620 Sokak’ta yer alan yapının herhangi bir kitabesi bulunmamaktadır. Ancak mimari ve süslemelerine bakıldığında XIX. yüzyıl sonu-XX. yüzyıl başlarında yapıldığı düşünülmektedir.

Ev, kuzey güney doğrultusunda eğimli bir alan üzerine taş ve tuğla malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. Bahçesinde yer alan çeşmede Barok karakterli süslemeler bulunmaktadır. Günümüze sağlam olarak ulaşan doğudaki konut, iç sofalı plan tipindedir. Yapının içinde bulunan alçı süslemeler çoğunlukla bitkisel motiflerden oluşmaktadır.

21.Eyüp Şahin Evi

Çankaya Caddesi’nde, Üveys Paşa Camiin kuzeyinde konumlanan ev kuzey-güney doğrultusunda eğimli bir arazide dört katlı olarak inşa edilmiştir. Macar ustalar tarafından yapılan ev iç sofalı plan tipindedir. Yapımında taş ve tuğla kullanılan konutun üst örtüsündeki kule şeklindeki çatısı dikkat çekmektedir. Kuzey cephesindeki eyvanın dip duvarına yerleştirilen girişi çift kanatlıdır. Güney yönündeki giriş ile konutun bahçesine ulaşılır. Ayrıca evin güney cephesinde sıva ile yazılmış 1934 tarihi yer almakta olup dikkat çekmektedir.

22.Efeler Gezilecek Yerler Emnalar Evi 

Hasanefendi Mahallesi, Gazi Bulvarında konumlanan yapı bodrum kat üzerine iki kattan meydana gelmektedir. Yapımında taş ve tuğla malzeme kullanılan evin batı ve güney cephelerinde üçgen alınlık uygulamaları bulunmaktadır. Macar ustalar tarafından yapılan ev günümüzde restorasyondan geçerek Rıfat Bey Konağı olarak işlevini sürdürmektedir.

23.Anadolu Teknik Lisesi

Yapı Topyatağı semtinde, 45.787 metrekare arazi üzerinde yer almaktadır. Okulun en eski binası olan ve günümüzde öğretim binası olarak kullanılan yapı işgalden önce Aydın Sultanisi binası olarak kullanılmıştır.

İşgal sıralarında yanan ve yıkılan Aydın’ı yeniden kurmak için dönemin Milli Eğitim Müdürü Tevfik Bey’in gayreti ve teşebbüsü ile 1924 yılında Aydın’da bir sanat idadisi (okulu) açılmıştır.  Hatta okulun ilk ihtiyaçları da işgalden kalan malzeme ile sağlanmıştır. Okul o dönemde 40 öğrenci ile yatılı olarak eğitim öğretime başlamış ve ilk defa 1926-1927 öğretim yılında 10 öğrenciyi mezun etmiştir.

24.Köprülü Mahallesi Sıbyan Mektebi

Köprülü Mahallesi, Sakarya Caddesi üzerinde konumlanan mektep iki katlı olup yapımında moloz taş ve tuğla malzeme kullanılmıştır. Üst katın üzerini örten kubbesi dıştan kiremitlerle kaplıdır ve sekiz kenarlı kasnağa sahiptir. Doğu cephesindeki dikdörtgen çerçeveli, sivri kemer alınlıklı girişten zemin katına geçilmektedir. Yapının alt katı kare planlıdır ve üzeri beşik tonozla örtülüdür. Üst katı da kare planlı ve kubbeli olup girişi doğu cephesinden verilmiştir. Herhangi bir inşa kitabesi bulunmayan yapı ne yazık ki günümüze harap şekilde ulaşmıştır.

25.Ziraat Bankası

Hasan Efendi Mahallesi, Kazım Karabekir Caddesi’nde konumlanan Ziraat Bankası 1924 yılında Macar ustalar tarafından yapılmıştır. Banka kuzey-güney ve doğu-batı yönlerinde eğimli bir alan üzerine taş ve tuğla malzeme kullanarak inşa edilmiştir.

26.Tariş Avlusundaki Baca ve Tariş Binası

Yaklaşık 18 metre uzunluğunda olan baca yukarı doğru daralan dikdörtgen şeklindedir. Yapımında tuğla kullanılan baca gövde üzerinde yan yana ikişerli, yukarı doğru devam eden yüzdelerde 12 adet, dar yüzdelerde de 14 adet kabara görünümlü metal aksamlar vardır. Bacanın üst kısmı dışa doğru kademelendirilmiştir. Bacanın alt kısmında ki platformun zemine oturan kısımlarında yuvarlak kemerler görülmektedir. Bacanın arkasında yer alan taş bina L planlı olarak inşa edilmiştir. Ortada yer alan kapı basık kemerli olup, kemer kısmı tuğla örgülüdür. Üzeri oluklu saç kalıplı çatılıdır.

27.Madran Palas

Hasan Efendi Mahallesi, Kazım Karabekir Caddesi’nde konumlanan yapı iki kattan meydana gelmektedir. L biçiminde olan alt katta toplam yedi adet dükkân bulunmaktadır. İç sofalı plan tipinde olan üst katta ise 12 adet oda ile bir adet mutfak, bir adet tuvalet ve banyo yer almaktadır. Yapının üzeri de Marsilya tipi kiremitlerle kaplı kırma çatı ile örtülüdür.

28.Şehitler Anıtı

1926 yılında inşa edilen anıt basamaklı çokgen kaide üzerine oturan mermer direkten meydana gelmektedir.

Anıtın karşısında yer alan Bey Camii minaresinde mevzilenen Yunan askerleri tarafından açılan yaylım ateşiyle tam bu noktada birçok efe şehit düşmüştür. Anıtta şehit düşen efeler anısına ve bu büyük olayın ilelebet unutulmaması,  gelecek kuşaklara yurt topraklarının ne kadar zor şartlar altında kurtarıldığının daima hatırlatılması amacı ile dikilmiştir.

29.Tabakhane Köprüsü

Köprü Zafer Mahallesinde Tabakhane Deresi üzerinde konumlanmaktadır. Üzerinde bir kitabesi olmadığından kim tarafından ve ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak mimari ve süsleme özellikleri bakıldığında XIV- XV. Yüzyıllarına ait olduğu düşünülmektedir.

Yapımında kesme taş kullanılan köprü tek gözden meydana gelmektedir. Günümüzde köprü aktif kullanılmakta olup, üzerine arada mesafe bırakmak suretiyle betonarmeden yeni geçiş kısmı yapılmıştır.

30.Çavuş Köprüsü

Köprü, Orta Mahalle ile Ramazan Paşa Mahallesi arasında, Tabakhane Deresi üzerinde konumlanmaktadır. Köprünün mimari özelliklerine bakıldığında XVIII. yüzyılın başlarında yapıldığı düşünülmektedir. İki gözlü olan köprünün yapımında moloz taş, tuğla ve yer yerde devşirme malzeme kullanılmıştır.

31.Efeler Gezilecek Yerler Surlar

Surlar, Efeler ilçesine bağlı Veysipaşa Mahallesi’nde, Tabakhane Deresi’nin batısında yer almaktadır. Eğimli bir arazi üzerinde yer alan surların yapımında taş ve tuğla malzeme kullanılmıştır. İki kademe halinde inşa edilen ve yer yer payandalarla desteklenen surlar, Tabakhane Deresi boyunca kuzeye doğru devam etmektedir. Batıda bulunan sur duvarının güneyinde duvar içerisinde devşirme malzeme olarak kullanılan Grekçe yazıt bulunmaktadır.

TARİHİ HAMAMLAR

32.Tarihi Rum Hamamı

Efeler ilçesine bağlı Zafer Mahallesinde konumlanan tarihi hamamın herhangi bir inşa kitabesi bulunmasa da mimarisine bakıldığında 15. yüzyılın başlarında inşa edildiği düşünülmektedir. . Yapımında taş, tuğla, mermer malzeme kullanılan hamam Efeler ilçesinin en eski hamamları arasında yer almaktadır. İki halvet hücreli, soyunmalık ve sıcaklık kısmı aynı yerde olan hamama sonradan batıdaki ve güneydeki bölümleri eklenmiştir.  Bu eklemelerde yüksek ihtimalle 17.-18.yüzyıla aittir.

33.Tabakhane Hamamı

Hamam Efeler ilçesine bağlı Ramazanpaşa Mahallesinde konumlanmaktadır. XIV. yüzyıl sonu XV. yüzyıl başlarında inşa edilen yapı Efeler ilçesinin en eski tarihli hamamıdır. Hamamın yapımında taş tuğla ve devşirme malzeme kullanılmıştır. Girişi doğu cephesinden verilmiştir. Kubbe ile örtüldüğü anlaşılan soğukluğun kuzeyindeki girişten sıcaklığa geçilir. Ortada kubbeli, üç eyvanlı, üç köşe hücreli plana sahip sıcaklığın kubbesi günümüzde yıkılmıştır. Eyvanların üzeri sivri kemerli tonozlarla, köşelerdeki halvet hücrelerinin üzeri de kubbe ile örtülüdür. Ayrıca halvetlerin üzeri de kubbelidir. Hamamın Su deposu ve külhanı kuzey cephesinde yer almaktadır.

34.Efeler Gezilecek Yerler Gümrükönü Hamamı

Veysi Paşa Mahallesinde yer alan hamam çifte hamam olarak inşa edilmiştir. Batısındaki bölüm kadınlara, doğusundaki bölüm de erkeklere ayrılmıştır. Yapımında taş ve tuğla malzeme kullanılan hamamın mimari özellikleri incelendiğinde XV.- XVI. yüzyıllarına ait olduğu düşünülmektedir.  

35.Cemal Bey Hamamı

Hamam, Efeler ilçesine bağlı Veysipaşa Mahallesi, Hükümet Bulvarında konumlanmaktadır. Hamamın mimari özellikleri göz önünde bulundurulduğunda XVIII. yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir.

Yapımında taş ve tuğla kullanılan hamam soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmektedir. Soyunmalığın batı girişinde yer alan kitabeye göre hamam 1763 yılında Abdülaziz adlı bir kişi tarafından onarılmıştır.

36.Efeler Gezilecek Yerler Özel Hamam

Köprülü Mahallesi’nde konumlanan hamam kuzey güney doğrultusunda eğimli alana dikdörtgen planlı olarak inşa edilmiştir. Yapımında taş ve tuğla malzeme kullanılan hamam iki bölümden meydana gelmektedir. Ancak hamam günümüze harap şekilde ulaşabilmiştir.

TARİHİ ÇEŞME VE SEBİLLER

37.Afife Hanım Çeşmesi

Eser Hasan Efendi Mahallesi’nde, Eski Yeni Camii’nin güney batısında yer alan çeşme üzerinde yer alan kitabeye göre 1753-1754 yılları arasında Afife Hanım tarafından yaptırılmıştır.

Çeşme batısında yer alan sebil ve sıbyan mektebi ile aynı alanı paylaşmaktadır. Çeşme dıştan pahlı silmesiyle dikdörtgen çerçeveli bir çökertme halinde verilmiş, ayna taşı yuvarlak kemerli bir çökertme içine yerleştirilmiştir.

38.Cihanzade Mehmed Bey Çeşmesi

Kemer Namazgâhının karşısında yer alan çeşme üzerinde yer alan kitabeye göre XVIII. yüzyılın son çeyreğinde Cihanzade Mehmed Muhammed Bey tarafından yaptırılmıştır. Çeşmenin yapımında taş ve tuğla malzeme kullanılmıştır.

39.Atike Hanım Çeşme ve Sebili

Efeler ilçesine bağlı Veysipaşa Mahallesi’nde yer alan çeşme ve sebil 1774 yılında Abdullah Paşa’nın kızı Atike Hanım tarafından yaptırılmıştır. Yapımında moloz taş ve tuğla kullanılan çeşme ve sebil birbirine bitişik dikdörtgen planlıdır. Sebilin üzeri kubbe, çeşmesinin su deposu da beşik tonozla örtülüdür. Batı cephesi ana cephe şeklinde düzenlenmiştir. Çeşmesi’nin sivri kemerli çökertmesi içine ayna taşı yerleştirilmiştir. Sebilinin penceresi bulunmaktadır.

40.Ramazan Paşa Mahallesi Sebili

Sebil, Ramazan Paşa Mahallesi, Hükümet Bulvarı üzerinde konumlanmaktadır. Kuzey güney doğrultusunda eğimli alana kare planlı ve tek kubbeli olarak inşa edilmiştir. Sebilin yapımında taş ve tuğla malzeme kullanılmıştır. Doğu, batı ve kuzey kısımları apartman yapılarıyla çevrilen sebilin cepheleri üstte iki sıra kirpi saçakla son bulmaktadır. Sokağa dönük olan güney cephesinde basık kemerli bir pencere ile sivri kemerli girişi bulunmaktadır. Giriş dışta dikdörtgen şekilli bir çerçeve ile vurgulanmıştır.

41.Fatma Hanım Sıbyan Mektebi ve Sebili

Hasanefendi Mahallesinde Eski Yeni Camii’nin güneybatısında konumlanan mektep, çeşme ve sebilden meydana gelmektedir. Üstü kubbe ile örtülü olan mektep süslemeleri ile dikkat çekmektedir. Yapının alt katında yer alan sebil 1800-1801 tarihli olup sıbyan mektebi ile aynı zamanda inşa edilmiştir.

42.Efeler Gezilecek Yerler de Son Rotamız; Anonim Sebil

Veysipaşa Mahallesi’nde Topyatağı Mevkii’ne çıkan yolun güneyinde yer alan yapı grubu çeşme ve sebilden meydana gelmektedir. Yapının herhangi bir kitabesi bulunmamaktadır. Ancak mimari özelliklerine bakıldığında XIX. yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir.

Yapının üzeri dıştan beşik çatı ile örtülüdür. Yapının doğu cephesi, ana cephe şeklinde düzenlenmiş olup doğu cephesi, üstte antik dönemi hatırlatan bir üçgen alınlıkla son bulmaktadır. Cephenin köşelerine ve ortasına yerleştirilen mermer pilastırlar ise çeşme ve sebili belirginleştirmiştir.